Cumhuriyeti Müziğiyle Parlatan Besteci: Ahmet Adnan Saygun
Türk Beşleri arasında yer alan, klasik müzik bestecisi, müzik eğitimcisi ve etnomüzikolog, ilk Türk operasının bestecisi, "Devlet Sanatçısı" unvanını alan ilk sanatçı olan Ahmet Adnan Saygun, 1907 İzmir doğumlu.
Atatürk’ün “bizim hakiki musikimiz” dediği halk müziğinin derlenmesine önem veren Saygun, 1925 yılında “Ülkemizin Ezgileri” kitabıyla derlemelerini paylaştı. Daha sonra Türkiye’ye gelen etnomüzikolog Bela Bartok ile Anadolu gezisine çıkmış, özellikle Osmaniye dolaylarından derledikleri türküleri notalara aktarmışlardır. Bu çalışmaları daha sonra Macaristan’da kitaplaştırılarak yayımlanmıştır.
1927-1928 yıllarında "Re Majör Senfoni"yi besteleyen sanatçı; 1928 yılında hükûmetin müziğe yetenekli gençler için açtığı sınavı kazanarak, devlet bursuyla Paris'e gönderildi.
Paris’te ünlü müzik insanlarıyla çalışması ve yoğun müzik eğitimi sonrasında yurda dönen besteci, bugün bilinen karakteristik eserleri ömrünün sonuna kadar üretti. İlk akla gelen eserlerinden bazıları olarak Köroğlu Operası, Kerem Operası, Ağıtlar, Taşbebek, Gılgameş Operası sayılabilir.
Saygun, 1931'de Paris’ten Türkiye'ye dönüp Musiki Muallim Mektebi'nde müzik öğretmenliğine başladı, müzik imlası ve kontrpuan dersleri verdi.
Saygun, henüz 27 yaşındayken, 1934 yılında Atatürk'ün talebiyle, Türkiye'yi ziyaret edecek olan İran Şahı Rıza Pehlevi şerefine ilk Türk operası olan Op. 9 Özsoy Operası'nı bir ay gibi çok kısa bir sürede yazdı.
Cumhuriyet Dönemi Türk müziğinin en çok seslendirilen eserlerinden Yunus Emre Oratoryosu Saygun’un en önemli yapıtı sayılabilir. Eser, Yunus Emre'nin yaşam, ölüm, Tanrı, alın yazısı ve sorunları karşısında çeşitli bocalama ve çabalarını; ve sonuçta 'dost'a ulaşmasını konu alıyor.
Müzik yaşamı başarı ve ilklerle dolu olan Saygun’un ödül vitrini de oldukça dolu. Aldığı ödüllerden bazıları;
1948 İnönü Armağanı
1949 Fransız Milli Eğitim Bakanlığı Akademik Nişanı
1950 Akademik Madalyası
1951 İtalya Devlet Nişanı
1951 Uluslararası Müzik Sosyetesi Sibelius bestecilik Madalyası
1981 Atatürk Sanat Armağanı
Ömrü boyunca Türk müziği, Batı müziği ayrımcılığına karşı mücadele vererek, müziğin tekliğini savunmuş, "kültürel ulusallık" fikrini değil, "evrensel müzik" anlayışını desteklemiştir.
Yazar: Onur Kahvecioğlu
0cak, 2024
Kaynakça
ORANSAY, Gültekin, Atatürk ile Küğ, Küğ Yayını, İzmir 1985.
SAY, Ahmet, Müzik Sözlüğü, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, Ankara 2002.
Wikipedia, https://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmet_Adnan_Saygun
